بررسی سیستماتیکی و اکولوژیکی جنس های heliotropium l.، nonnea medicus،echium l. و anchusa l. از تیره boraginaceae (گاوزبان) در محیط های درون و بیرون شهر همدان (غرب ایران)

برخی از?مناطق رودرال و زگتال درون و برون شهر همدان، طی سال های 1390 – 1388، مورد بررسی گرفتند و جمعاً 385 قطعه نمونه که شامل تعدادی از مزارع، باغات، فضاهای سبز، زمین های بایر و نیز حاشیه مسیرهای رفت و آمد (خیابان ها و اتوبان ها) می شدند، در رابطه با حضور و پراکندگی گونه های مشاهده شده از 4 جنس heliotropium l.، nonnea medicus، echium l. و anchusa l. از تیره boraginaceae مورد مقایسه های فلوریستیکی- اکولوژیکی قرار گرفتند. پراکندگی وسیع گونه هایheliotropium europaeum l. و . nonnea persica boissبا درجات همروبی h4, 5, 6 در محیط های مرطوب و خشک، معرف تطابق بالای این عناصر با بسیاری از محیط های درون و برون شهر همدان می باشد. گونه های heliotropium noëanum boiss. و nonnea pulla (l.) dc. به طور بسیار محدود در شرق شهر و نیز به تعداد ناچیزی در حومه و بیرون آن مشاهده شدند. بیشترین حضور و پراکندگی واریته های echium italicum var. italicum و echium italicum var. biebersteinii از گونه echium l. و نیز گونه anchusa italica retz. به همراه واریته های var. italica وvar. kurdica، درمحیط هایی با درجه همروبی h4 می باشد. حضور زیر گونهanchusa arvensis (l.) bieb. subsp. orientalis (l.) nordh. به عنوان یک عنصر نئوفیت زگتال، با پراکندگی نسبتاً پایین و بیشتر در محیط های زراعی با درجه همروبی h5 مشخص گردید. گونه anchusa strigosa labill. به عنوان یک عنصر شهر گریز (urbanophob)، به طور بسیار محدود و تنها در یک منطقه از بیرون شهر در حاشیه جاده، با درجه همروبی h4 مشاهده گردید. نتایج حاصل از بررسی های مرفومتری نمونه های تحت مطالعه نیز نشان دادند، تغییرات قابل توجهی که بتوانند معرف روابط مرفولوژیکی بین گونه ای و درون گونه ای جدیدی باشند مشاهده نمی شود. بنابراین، می توان نتیجه گرفت که گونه های فوق دارای ساختار فنوتیپی تقریباً مشابهی هستند و حضور و پراکنش آنها در محیط های مختلف، نشانه تطابق آنها با چنین مناطق است.